Podsumowanie konferencji naukowej Społeczeństwo Śląska Opolskiego 1945-2011: dynamika i struktura przemian, aspekty demograficzne, zatrudnienia i rynku pracy.
W dniu 12 czerwca br w sali konferencyjnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego odbyła się konferencja naukowa pn. Społeczeństwo Śląska Opolskiego 1945-2011: dynamika i struktura przemian, aspekty demograficzne, zatrudnienia i rynku pracy”.
Konferencja została zorganizowana przez UMWO w Opolu oraz Instytut Śląski w Opolu przy honorowym patronacie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego.
Tematykę spotkania podzielono na III sesje plenarne.
W ramach I sesji spotkania poruszono tematykę:
- procesów demograficznych w latach 1945-2011 wraz z perspektywami zmian,
- regionalnego i lokalnego rynku pracy,
- migracji wewnętrznych i zewnętrznych.
Prelegentami konferencji byli znakomici krajowi eksperci z dziedziny problematyki demograficznej w Polsce, tacy jak: dr. hab. Zbigniew Strzelecki (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie), prof. dr hab. Zdzisław Pisz, prof. dr hab. Romuald Jończy (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, dr hab. Andrzej Rączaszek (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach), dr hab. Agata Zagórowska (Politechnika Opolska), dr Teresa Sołdra Gwiżdż, prof. dr hab. Robert Radziński, prof. dr hab. Krystian Heffner (Instytut Śląski w Opolu), prof. dr hab. Marek Okólski (Uniwersytet Warszawski).
Poniżej przedstawiamy najistotniejsze konkluzje prelegentów, jakie padły podczas spotkania:
Zachodzące zmiany demograficzne stanowią jedno z najważniejszych wyzwań współczesnej Europy, a szczególnie Polski. Procesy, takie jak: tworzenie się i rozpad rodzin oraz gospodarstw domowych, płodność, umieralność, migracje zachodzące w Polsce (szczególnie na Opolszczyźnie), na przełomie wieków i w pierwszej połowie oraz w pierwszej dekadzie XXI w. charakteryzują się dynamicznymi zmianami. Następują przekształcenia wzorców tworzenia rodzin, postaw i zachowań prokreacyjnych.
Zauważa się utrwalające następujące procesy:
- tendencja spadkowa współczynnika zastępowalności pokoleń „deficyt międzygeneracyjny w urodzeniach stanowi ok. 30%
- utrwalanie się dominacji urodzeń pierwszych i drugich kosztem urodzeń dalszej kolejności,
- przesunięcia maksymalnego poziomu płodności z grupy kobiet w wieku 20-24 lata do grupy kobiet 25-29 letnich,
- utrzymywania się wyższego poziomu średniego wieku kobiet w chwili rodzenia dzieci,
- wciąż dużego odpływu mieszkańców polski za granice,
- systematycznego wydłużania się życia ludzkiego,
- a jednocześnie niezadowalający postęp w ograniczaniu zachorowań i umieralności na wiele chorób w tym tzw. cywilizacyjnych.
Województwo opolskie od co najmniej kilku dekad jest obszarem trwałego (definitywnego, czasowego, wahadłowego) odpływu migracyjnego, początkowo jedynie do Niemiec, później także do innych krajów europejskich. Ubytek ludności wywołany migracjami zewnętrznymi oraz ich permanentny charakter oddziałuje bezpośrednio i pośrednio na pogarszanie się struktury demograficzno-społecznej regionu.
Narodowy Spis Powszechny w 2011 roku ujawnił, że na Śląsku Opolskim ludność rezydująca wynosiła jedynie 908 tys. osób, co stanowiło 2,4% ludności kraju, a współczynnik zatrudnienia jedynie 44%. Oznacza to, że 82 tys. osób przebywa poza granicami kraju powyżej 12 miesięcy. Jak wynika z badań wśród ludności 68 gmin i 35 miast Opolszczyzny przyrost ludności zaobserwowano jedynie w 1 mieście i 8 gminach.
Trwały odpływ ludności, zwłaszcza w znaczącej skali może mieć szkodliwe konsekwencje dla rozwoju Polski, dla aspiracji modernizacyjnych społeczeństwa. Uszczupli bowiem jego kapitał ludzki i innowacyjność, jak również ograniczy dynamizm gospodarczy, np. poprzez zmniejszenie popytu na dobra i usługi. Taka perspektywa rysuje się zwłaszcza w przypadku regionu Opolszczyzny.
Śląsk Opolski po 2012 roku wchodzi w drugą fazę kryzysu demograficznego, który charakteryzuje się spadkiem ludności do 2035 roku o 126 tys. osób. Czyli czynnik demograficzny wyłania się na czoło problemów społeczno-gospodarczych województwa opolskiego.
Uwarunkowania demograficzne regionu społeczno-gospodarczego do 2035 roku związane będą ściśle z regionalną i lokalną polityką społeczną, w tym polityką rodzinną, migracyjną, edukacyjną, rynku pracy, zatrudnienia, bezrobocia, ochrony zdrowia, mieszkaniową, warunków pracy i zabezpieczeń społecznych. Zdaniem uczestników konferencji tylko wielostronne podejście do problemów społecznych może dać pozytywne rezultaty w regionalnej polityce społecznej.